Page 7 - 2019 Nr67

Door: Dick Hogeweg eerde haven gedirigeerd werden: het bleek dat Hol-
Bron: A.J. de Bock
land op 10 mei door de Duitsers overvallen was.
Na een normale Indië-reis met een passagiersschip
kwamen we eind augustus 1939 in Nederland terug. We liepen Penang binnen en vielen toen onder de
Enkele dagen later werd de mobilisatie afgekondigd, vaarplicht-wet. Kort daarop stoomden we op naar
de
zodat ik mij als zee-milicien hulp-telegrafist 2 klas- Belawan, waar het schip door de gehele bemanning
se Z.E.V. (zonder enige vooruitzichten) naar den Hel- met vereende krachten grijs geschilderd werd. Be-
der begaf om mij daar bij de Marine te melden. wapening hadden we toen nog niet. Het reisplan
Daar het 9 jaar geleden was dat ik voor mijn werd nu zodanig gewijzigd, dat we nu via het Pana-
‘nummer’ opgekomen was, bleek het matrozen- ma-kanaal naar de oostkust van Amerika zouden
uniform wel enigszins aan de krappe kant te zijn, gaan met een lading van in hoofdzaak rubberpro-
ducten. Te Soerabaja werd nu één kanon van 10cm
maar met een tikkeltje ‘slack in de metalen’ ging het
toch wel. Enkele dagen later werd ik na de eerste kaliber aan boord geplaatst. Bij het eerste proef-
schrik overgeplaatst naar Vlissingen, waar een klein schot zakten de onder-officieren, die op het achter-
marinevaartuig onze basis werd. De slaapruimte schip hun hutten hadden en in de bovenkooien slie-
was echter zo beperkt, dat enigen onzer hun kooien pen, prompt naar beneden, terwijl verschillende pa-
rond en boven de stuurmachine moesten draperen. trijspoorten het begaven. Maar dit betekende toch
Na een dag of 10 kwam er echter een lang code- een aanzienlijke uitbreiding van de verdedigingsmid-
delen, aangezien tot dusver alleen de kapitein een
telegram binnen: ik werd vrijgesteld van militaire
dienst en ik moest mij weer bij de koopvaardij voe- revolver had.
gen. Kort daarop werd ik op een vracht-
passagiersschip geplaatst voor een reis van 3 maan- Het ging er nu om zoveel mogelijk grondstoffen naar
den naar Indië. Wij zouden volgens het vaarplan 23 Amerika te brengen, want het liet zich steeds mee
december 1939 in Nederland terug moeten zijn, aanzien dat ook dit land bij de oorlog betrokken zou
maar een ieder voelde wel dat dit helemaal niet ze- worden. In 1940 en ’41 konden nog brieven naar
Holland gestuurd worden vanuit Amerika, deze wer-
ker was, daar ondertussen de oorlog tussen Duits-
land, Polen, Engeland en Frankrijk was uitgebroken. den dan wel gecensureerd, maar het ging toch nog.
De hoop dat Kerstmis 1939 erin zou zitten, werd dan Tandjong Priok was nu de laatste haven waar een
ook grondig verstoord, het zou Kerstmis 1945 wor- ieder der officieren ’s nachts bij de valreep wacht
den! moest lopen, gewapend met een revolver. Het schip
werd geheel verduisterd en zigzag varende werd na
De uitreis verliep normaal, maar in Soerabaja kwam 41 dagen Halifax bereikt, de langste ononderbroken
zeereis die ik ooit gemaakt heb. Daar kwam nog bij
bericht dat we een reis in de Java-New York Lijn gin-
gen maken, omdat het mijnengevaar in het Engels dat steeds dubbele wachten gelopen moesten wor-
Kanaal en de Noordzee te groot geacht werd. Via den, dus 6 weken lang 6 op, 6 af. Overwerk was toen
Kaapstad ging de reis naar Boston en New York en nog iets onbekends, wel werd aan een ieder een
konden nog normaal brieven verzonden worden. oorlogstoelage uitgekeerd van 38 gulden per maand.
Het was echter duidelijk dat de situatie in Europa
steeds slechter werd en toe we dan ook aan het In november 1941 vertrokken we weer van Java;
de
begin van de 2 reis naar New York langs de oost- zelfs de accommodatie voor de 55 passagiers was
kust van Sumatra voeren, kwam het bekende PAAB- afgeladen met rubber, maar dit keer was de bestem-
telegram (red., bericht aan alle Nederlandse koop- ming San Francisco. 4 december arriveerde het schip
vaardijschepen) binnen, waarin we naar een gealli- aan de westkust en zondagmorgen 7 december wer-
den we opgeschrikt door het nieuws van de aanval

7