Page 12 - 2019 Nr67
P. 12
Op het hoogtepunt, in 1962, waren 750 Nederland- zich ook niet onbetuigd.’ Het woord ‘vonk’ is niet
se marconisten in één jaar varende. In totaal zijn alleen in de naam Telefunken en in Rundfunk terug
zo’n vierduizend Nederlanders vanaf het begin van te vinden, het Engelse spark werd zelfs de dagelijk-
de eeuw, marconist geweest. Het werd een erkend se benaming voor een marconist.
en verplicht beroep na de ramp met de Titanic, in
1912. Een groot deel van de opvarenden had, zo is In 1904 werd als eerste het Nederlandse schip de
nog steeds de overtuiging van Middelkoop, gered Noorddam van de Holland Amerika Lijn met een
kunnen worden als er internationale afspraken wa- telegrafie-installatie uitgerust. In 1938 kwam de
ren geweest over het uitluisteren en het automa- lampzender, in 1965 pas de eerste marifoon, op de
tisch detecteren van alarmseinen voor in de buurt Rotterdam: ‘Aanvankelijk een kast die niet te tillen
varende schepen. ‘Na de ramp werd pas een inter- was, nu een apparaat ter grootte van een autora-
nationaal verdrag gesloten: SOLAS – Safety of Lives dio’, aldus Schenk, ‘en op dit moment kun je, als je
at Sea. Elk schip boven de 1600 ton diende voort- tot tien kunt tellen, de hele wereld bellen.
aan een marconist aan boord te hebben.
In bijna vervlogen tijden luidde in de stuurhut en
‘Het Belgische SAIT, dat als SAIT Radio-Holland- op de brug een oorverdovende bel als de marconist
groep nu weer de moedermaatschappij is, kon deze in actie moest komen. Er was een verplichte stilte-
begin deze eeuw zijn verplichtingen ten aanzien periode aan boord, opdat de spark zwakke signalen
van Nederlandse schepen niet nakomen, vanwege kon afluisteren. Een verplichting was ook om een-
de Belgische betrokkenheid bij de Eerste Wereld- maal per dag de positie van het schip door te geven
oorlog. Dus besloten de neutrale Nederlandse re- aan Scheveningen Radio. Dan wisten de vrouwen
ders in gezamenlijkheid een eigen maatschappij op thuis waar manlief uithing. (red., in het originele
te richten.’ krantenbericht stond ‘uitging’)
De reders, die Radio-Holland in het leven riepen,
werkten nauw samen met Marconi zelf. De in Italië
geboren Guglielmo Marconi opereerde in Enge-
land. Middelkoop: ‘Hij had een Iers/Schotse moe-
der, die rijk was geworden in de whisky verkoop.
Met haar geld experimenteerde hij in telegrafie, die
hem fascineerde. Marconi had gelezen over Samuel
Morse, de Amerikaanse kunstkenner en schilder,
die – eenmaal benoemd tot hoogleraar in Londen –
de
halverwege de 18 eeuw een nieuwe taal had ont-
wikkeld. Een taal van punten en strepen: de morse-
code. Jan Schenk: ‘Een taal die je nooit meer ver-
geet. Je tweede taal. Rob Verbon: ‘En het leren er- Maar met de sluiting van Scheveningen Radio op 1
van was net als met schaatsen, je ging zo op je bek, januari verdwijnt de maritieme telegrafie. Een
drie fouten en je werd zo gewipt. maand later wordt ook het beroep marconist offici-
eel opgeheven. Vijfhonderd voormalige sparks heb-
De eersten die de morse-taal op zee gingen hante- ben zich reeds gemeld voor de reünie op 13 maart,
ren, waren telegrafisten van de spoorwegen. Ze in de Rotterdamse Cruise Terminal. Met expositie
gebruikten de vonkzender van Marconi of later van van de gekoesterde communicatie apparatuur.
het Duitse Telefunken: ‘Want die Duitsers lieten ‘Oud Roest’ dus.
12
